Nog maar enkele dagen geleden sloeg een ruimtesteen tegen de maan, waardoor een korte maar heldere flits ontstond die zichtbaar was door telescopen op aarde. Deze dramatische gebeurtenis, vastgelegd door de Japanse astronoom Daichi Fujii, herinnert ons er op levendige wijze aan dat onze hemelse buurman, ondanks zijn schijnbaar verre en onveranderlijke aard, voortdurend veranderingen ondergaat.
Een voortdurende zoektocht naar maaneffecten
Fujii, curator van het Hiratsuka City Museum in Japan, heeft jaren besteed aan het observeren van de maan, met name op zoek naar deze vluchtige ‘inslagflitsen’. Sinds 2011 houdt hij het maanoppervlak nauwgezet in de gaten met behulp van verschillende telescopen met een diafragma van 8 inch in de buurt van Hiratsuka, een stad halverwege tussen Tokio en de berg Fuji. Deze recente gebeurtenis is bijzonder opmerkelijk omdat het de tweede dergelijke flits markeert die hij in slechts twee dagen heeft vastgelegd, de eerste vond plaats nabij de Gassendi-krater en de laatste nabij Oceanus Procellarum – een grote, donkere lavavlakte die ook wel de ‘Oceaan van Stormen’ wordt genoemd.
De wetenschap achter de knipperingen
Deze flitsen, die slechts een fractie van een seconde duren, zijn het resultaat van ruimtestenen die met ongelooflijk hoge snelheden – ongeveer 100.000 kilometer per uur – inslaan op het maanoppervlak. Hoewel klein, kunnen deze effecten ongelooflijk energiek zijn. Zoals NASA uitlegt, produceren meteorenregens op aarde spectaculaire ‘vuurwerkshows’, maar op de maan zonder lucht zijn het ‘zwermen van hoogenergetische projectielen’.
Waarom deze gebeurtenissen bestuderen?
De waarnemingen van Fujii, en die van andere astronomen, zijn niet alleen visueel verbluffend, ze zijn ook wetenschappelijk waardevol. Door bij te houden hoe vaak en met welke kracht ruimtestenen de maan raken, kunnen wetenschappers de risico’s voor ruimtevaartuigen beter voorspellen. Grote meteoren vormen een bedreiging voor satellieten en mogelijk ook voor toekomstige maanbases. De maan fungeert als een efficiënte ‘meteoroïdedetector’, aangezien het een enorm en betrouwbaar doelwit is voor astronomen die grotere ruimterotsen bestuderen.
Aarde versus maan: een verhaal over twee hemellichamen
Hoewel de aarde en de maan beide komeetpuin ervaren, verschilt de manier waarop dit hen beïnvloedt aanzienlijk. Op aarde biedt onze atmosfeer vitale bescherming, waarbij het meeste puin wordt verbrand voordat het de oppervlakte bereikt. De maan mist echter dit atmosferische schild, waardoor deze wordt blootgesteld aan hogesnelheidsprojectielen. Zelfs relatief kleine ruimtestenen kunnen enorme schade aanrichten.
Een rots van 10 pond die met een snelheid tussen 45.000 en 260.000 km per uur beweegt, kan een krater van 9 meter breed uitblazen en meer dan 80 ton maanstof optillen. Ondertussen schat NASA dat een asteroïde van 30 tot 50 meter breed een kleine stad met de grond gelijk zou kunnen maken.
Toevalligheden en kometen
De timing van deze recente inslagen valt samen met de jaarlijkse meteorenregens in de Noordelijke en Zuidelijke Tauriden, die zijn samengesteld uit fragmenten ter grootte van een kiezelsteen van komeet Encke. Dit jaar beweegt de aarde zich door een gebied in de ruimte met een ongewoon grote hoeveelheid komeetpuin – een ‘zwermjaar’ voor de Tauriden.
Een zeldzaam en opwindend gezicht
Ondanks voortdurende monitoring registreert Fujii slechts elke paar tientallen uren observatie een inslagflits. Hij heeft tot nu toe ongeveer 60 flitsen waargenomen. “Het vastleggen van een heldere flits brengt altijd een enorm gevoel van opwinding met zich mee”, zei Fujii, waarmee hij de voortdurende fascinatie voor deze vluchtige kosmische gebeurtenissen benadrukte. Deze waarnemingen onderstrepen de dynamische aard van ons zonnestelsel en de voortdurende veranderingen die zelfs bij onze naaste hemelse buur plaatsvinden.
