Iran stoi w obliczu katastrofalnej suszy, co zmusza rząd do rozpoczęcia ambitnej operacji zasiewania chmur, próbując zapobiec ewentualnej ewakuacji ze stolicy, Teheranu. Chociaż inicjatywa ta jest ostatecznością, eksperci ostrzegają, że jej skuteczność jest ograniczona, a podstawowe przyczyny kryzysu sięgają znacznie głębiej niż manipulacja atmosferą.
Dotkliwość suszy
Opady deszczu w Iranie są obecnie o 85% poniżej średniej, a w Teheranie spadł w tym roku zaledwie 1 milimetr deszczu. Zbiorniki są krytycznie niskie, a pojemność wodna 32 głównych zapór wynosi zaledwie 5%, a niektóre z nich już całkowicie wyschły. Sytuacja doprowadziła do obniżonego ciśnienia wody, planowanych kar za nadmierne zużycie i groźby masowych ewakuacji, jeśli opady nie poprawią się do grudnia.
Przyczyny pierwotne: kryzys klimatyczny i złe zarządzanie
Chociaż światowy kryzys klimatyczny niewątpliwie pogłębia suszę, zła gospodarka wodna jest główną przyczyną „bankructwa wodnego” Iranu. Rząd rozszerzył rolnictwo w suchych regionach, wyczerpując zasoby, a pół miliona nielegalnych odwiertów wywierconych przez zdesperowanych rolników wyczerpuje zasoby wód gruntowych. Te niezrównoważone praktyki w połączeniu ze zmianami klimatycznymi stworzyły burzę doskonałą.
Co to jest zasiewanie chmur?
Opracowana w latach czterdziestych XX wieku metoda zasiewania chmur polega na rozpraszaniu cząstek — zwykle jodku srebra — w chmurach w celu stymulacji opadów. Cząsteczki te działają jak jądra kondensacji, sprzyjając tworzeniu się kryształków lodu, które ostatecznie opadają w postaci deszczu lub śniegu. Chociaż niektóre badania wskazują na wzrost opadów o 5–15% w optymalnych warunkach, udowodnienie bezpośredniego związku przyczynowo-skutkowego pozostaje wyzwaniem ze względu na naturalną zmienność pogody.
Irańska kampania zasiewania chmur
Iran rozpoczął niedawno swój własny program rozsiewania chmur, rozpraszając środki zasiewające z samolotów transportowych, dronów i „generatorów naziemnych” (pieców do palenia). Wstępne raporty wskazują na zwiększone lokalne opady na niektórych obszarach, w tym wokół szybko wysychającego jeziora Urmia. Jednakże uzupełnianie dużych zbiorników wymaga chmur o znacznej zawartości wilgoci, co jest towarem deficytowym w suchym klimacie Iranu.
Ograniczenia i rzeczywistość
Eksperci podkreślają, że jest mało prawdopodobne, aby zasiew chmur rozwiązał problem suszy. Karen Howard, naukowiec z Biura Odpowiedzialności Rządu USA, zauważa, że technika ta jest znacznie trudniejsza podczas suszy ze względu na suchość atmosfery. Nawet po zasianiu chmury mogą nie zawierać wystarczającej ilości wilgoci, aby wytworzyć znaczące opady.
Drobna korzyść
Armin Soroushian z Uniwersytetu w Arizonie sugeruje, że zasiewanie chmur mogłoby „wycisnąć jeszcze kilka kropli” z istniejących systemów pogodowych, ale nie doprowadziłoby do ekstremalnych opadów ani powszechnej ulgi w suszy. Niedawne masy chmur deszczowych nawiewane znad Morza Czarnego spowodowały nawet powodzie w zachodnim Iranie, co sugeruje, że naturalne warunki pogodowe odgrywają znacznie większą rolę niż interwencja człowieka.
Podsumowując, chociaż irański program zasiewania chmur może zapewnić skromne korzyści, nie jest to trwałe rozwiązanie poważnej suszy, która panuje w tym kraju. Kryzys wymaga długoterminowych reform w gospodarce wodnej wraz z globalnymi wysiłkami na rzecz łagodzenia zmian klimatycznych.
