Po raz pierwszy naukowcom udało się zsekwencjonować kwas rybonukleinowy (RNA) mamutów włochatych, obalając wcześniejsze wyobrażenia o kruchości cząsteczki i jej zdolności do przetrwania przez tysiąclecia. Ten przełom otwiera nowe okno na procesy komórkowe wymarłych gatunków, oferując wgląd wykraczający poza to, co można uzyskać na podstawie samego starożytnego DNA.
RNA: Posłaniec życia
RNA działa jako pośrednik pomiędzy produkcją DNA i białka, przenosząc instrukcje z genów do maszynerii komórkowej. W przeciwieństwie do podwójnej helisy DNA, RNA jest jednoniciowy, co sprawia, że jego zachowanie w starożytnych próbkach jest wyjątkowo rzadkie. Jednak to właśnie ta niestabilność zawiera ważne informacje: RNA ujawnia, które geny były aktywne w chwili śmierci, zapewniając obraz funkcji komórkowych w ostatnich chwilach życia.
Przełom w paleogenomice
W badaniu opublikowanym w czasopiśmie Cell przeanalizowano dobrze zachowane okazy mamutów z Syberii sprzed 10 000–50 000 lat. Jedna z próbek, młody mamut o imieniu Yuka, który żył około 39 000 lat temu, dała imponujące wyniki. Jest to najstarszy zsekwencjonowany jak dotąd RNA, znacznie przewyższający poprzednie rekordy.
Płeć, stres i migawki komórek
Analiza RNA ujawniła zaskakujące odkrycie: Yuka, wcześniej uważana za kobietę na podstawie cech fizycznych, w rzeczywistości jest mężczyzną. Oprócz określenia płci RNA umożliwiło szczegółowy wgląd w funkcję mięśni Yuki, ujawniając komórkowe wskaźniki stresu. Markery te wskazują, że mamut w ostatnich chwilach swojego życia doświadczył zaburzeń metabolicznych.
Gwałtowny koniec?
Zespół znalazł molekularne dowody stresu w tkance mięśniowej Yuki, potwierdzając wcześniejsze ustalenia dotyczące śladów pazurów lwów jaskiniowych i śladów ukąszeń małych drapieżników na ciele mamuta. Nie wiadomo, czy Yuka został zabity przez drapieżniki, czy zjedzony po śmierci, ale RNA zapewnia wgląd w komórkową rzeczywistość jego ostatnich chwil.
Nowa era w starożytnej genetyce
Federico Sánchez Quinto, paleogenomista niezaangażowany w badania, nazwał wyniki „przełomową publikacją w dziedzinie paleogenomiki”. Badanie dowodzi, że ekstrakcja RNA z niezwykle starożytnych próbek jest możliwa, otwierając nowy obszar badań dla innych naukowców. Zespół przedstawił nawet plan skutecznej ekstrakcji starożytnego RNA.
Możliwość analizy RNA wymarłych gatunków zapewnia poziom szczegółowości niedostępny wcześniej, oferując unikalny wgląd w komórkowe procesy życiowe w odległej przeszłości. Przełom stanowi znaczący krok naprzód w zrozumieniu biologii wymarłych olbrzymów i stanowi szansę na przekształcenie dziedziny starożytnej genetyki.
