Het verminderen van vlees en het verhogen van plantaardig voedsel in schoolmaaltijden kan volgens nieuw onderzoek hun ecologische voetafdruk dramatisch verlagen – tot wel 50%. De studie, uitgevoerd door onderzoekers van de Universitat Oberta de Catalunya (UOC), het Barcelona Institute for Global Health (ISGlobal) en andere vooraanstaande instellingen, onderzocht voedingsrichtlijnen die gedurende bijna twintig jaar op Catalaanse scholen werden gebruikt. De bevindingen benadrukken hoe ogenschijnlijk kleine veranderingen in schoolmenu’s aanzienlijke duurzaamheidsvoordelen kunnen opleveren.
De verschuiving naar duurzame schoolmaaltijden
Jarenlang was het voedselbeleid op scholen vooral gericht op de voedingswaarde. De toenemende urgentie van de klimaatverandering en de uitputting van hulpbronnen vraagt echter om een breder perspectief. Onderzoekers analyseerden vier herhalingen van voedingsrichtlijnen gepubliceerd door de Public Health Agency of Catalonia (ASPCAT) – in 2005, 2012, 2017 en 2020 – om te beoordelen hoe duurzaamheidscriteria de impact op het milieu hebben beïnvloed.
De resultaten laten een duidelijke trend zien: elke update bevatte meer milieubewuste aanbevelingen, wat leidde tot steeds lagere voetafdrukken. De richtlijnen van 2020 hebben de totale impact met 40% verminderd ten opzichte van 2005, waarbij sommige indicatoren – zoals menselijke toxiciteit en het gebruik van fossiele hulpbronnen – een reductie van meer dan 50% laten zien.
Vlees versus peulvruchten: de kern van de verandering
Uit het onderzoek blijkt dat tweede gangen, vooral vlees en vis, de grootste bijdrage leveren aan de gevolgen voor het milieu. Door voorrang te geven aan plantaardige eiwitten (peulvruchten, bonen, linzen) en de inname van granen te diversifiëren, zouden schoolmaaltijden hun ecologische voetafdruk met ongeveer de helft kunnen verkleinen. Dit gaat niet alleen over het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen; het pakt ook waterschaarste, verzuring en uitputting van minerale hulpbronnen aan.
Terwijl fruit en rijst bijdragen aan de waterconsumptie, benadrukken onderzoekers hun voedingsbelang. In plaats van ze te elimineren, suggereert de studie rijst te vervangen door meer klimaatbestendige granen, waardoor de druk op het milieu verder wordt verminderd.
Het overwinnen van belemmeringen voor adoptie
Ondanks duidelijke voordelen stuit de verschuiving naar duurzamere schoolmenu’s op weerstand. Een belangrijke hindernis is de valse overtuiging dat plantaardige maaltijden saai of qua voedingswaarde ontoereikend zijn. Een andere reden is de onwil van kinderen om onbekend of onaantrekkelijk voedsel te eten.
Om deze barrières te overwinnen benadrukt het onderzoek de samenwerking tussen gezinnen, schoolpersoneel en keukenpersoneel. Een aantrekkelijke presentatie, creatief koken en voorlichting over de voordelen van plantaardige diëten zijn cruciaal voor acceptatie. Ervoor zorgen dat de menu’s het macronutriëntenevenwicht en de voedingskwaliteit behouden, is ook essentieel.
Gevolgen voor Spanje en daarbuiten
Hoewel het onderzoek zich concentreerde op de Catalaanse richtlijnen, hebben de bevindingen ervan bredere implicaties. Het recente Spaanse Koninklijk Besluit ter bevordering van gezond en duurzaam eten op scholen sluit aan bij deze principes. Het onderzoek biedt praktische inzichten om vergelijkbare veranderingen landelijk door te voeren.
Het onderzoek concludeert dat het verschuiven van schoolmaaltijden naar meer duurzaamheid niet alleen haalbaar is, maar ook noodzakelijk. Door prioriteit te geven aan plantaardig voedsel en de afhankelijkheid van hulpbronnenintensief vlees te verminderen, kunnen scholen een cruciale rol spelen bij het bevorderen van een duurzamer voedselsysteem en gezondere toekomstige generaties
